De kinderboekenweek 2018 is in volle gang. De aandacht voor lezen is weer in beeld en hopelijk worden kinderen gestimuleerd om lekker in een boek weg te kruipen. Maar is dat genoeg?
Uit het internationale PIRLS-onderzoek 2017 blijkt dat een kwart van de Nederlandse kinderen geen plezier heeft in lezen. Ook het niveau van Nederlandse leerlingen daalt, concludeerde de Onderwijsinspectie in het jaarverslag over 2017. Dat is zorgelijk, want lezen is niet alleen belangrijk voor taalontwikkeling maar speelt ook een belangrijke rol bij burgerschap.
Lezen stimuleert je brein op diverse manieren: de waarneming, het taalgebied, het geheugen en de aandacht en het vermogen om te selecteren tussen hoofd- en bijzaken. Kinderen die vroeger veel zijn voorgelezen, hebben op vierjarige leeftijd een grotere woordenschat dan hun leeftijdgenootjes die niet veel zijn voorgelezen. Het lezen van een boek geeft rust en helpt om je concentratievermogen te verbeteren. Maar lezen doet nog veel meer: het prikkelt je verbeeldingskracht en ontwikkelt het vermogen om je in personages in te leven.
“Het prikkelt je verbeeldingskracht en ontwikkelt het vermogen om je in personages in te levenâ€
Door te lezen, kruip je in de huid van een ander. Op die manier maak je kennis met verschillende emoties en ontwikkel je sociale vaardigheden. Als een personage zich trots of schuldig voelt, voel jij dat als lezer ook. Lezen geeft je de mogelijkheid om situaties van verschillende kanten te bekijken zoals bij verhalen over oorlogen of conflicten. Verhalen geven kinderen de mogelijkheid om te oefenen met sociale situaties zonder dat gevoelige onderwerpen te dichtbij komen. In de serie Slashboeken van uitgeverij Querido besteden gerenommeerde schrijvers aandacht aan maatschappelijke thema’s door het bijzondere levensverhaal van een jongere te vertellen. Door te lezen wordt dus empathie ontwikkeld wat de basis is voor belangrijke burgerschapscompetenties als ‘open staan voor elkaars mening, goed omgaan met conflicten en kennis over andere culturen en achtergronden’.
“Door te lezen wordt empathie ontwikkeld wat de basis is voor belangrijke burgerschapscompetentiesâ€
Lezen wordt nog waardevoller als je kunt praten over wat je gelezen hebt, meningen van anderen kunt horen en het thema kunt koppelen aan vragen waar je als leerling zelf mee zit of over nadenkt. Neem het boek ‘Cyberboy’ door Tanja de Jonge (2016), om in het thema vriendschap van de kinderboekenweek 2018 te blijven: Kevins vriend Bjorn is door een ongeluk hersendood verklaard maar komt twee jaar later als nieuwe leerling weer in de klas. Bjorn herinnert zich niets meer van de vriendschap met Kevin. Dit geeft aanleiding om kinderen te laten praten over vriendschap: ‘Wie zijn jouw vrienden?’ Waarom zijn dat jouw vrienden?’ en ‘Waaraan merk je dat jullie vrienden zijn?’. Een diepere filosofische vraag hierbij is: ‘Zijn Kevin en Bjorn nu nog wel vrienden, nu Bjorn zich niets meer kan herinneren van wat ze samen hebben gedaan?’.
Door lezen te integreren in allerlei vakken op school, wordt het leuker en krijgen bepaalde thema’s ook meerwaarde. Hoe stimuleer je leesplezier? Ineke Struijk is parttime juf van een groep 7 in Rotterdam en geeft 5 tips:
1. Eerst lezen, dan beslissen
De leerlingen kiezen een boek dat ze niet kennen en lezen er circa 10 minuten in. Daarna bespreken de leerlingen of ze het boek willen lezen of niet en geven daar argumenten voor.
2. Boek speeddaten
De leerlingen lopen met een boek dat ze hebben gelezen door de ruimte. Op een signaal van de leerkracht blijven ze stilstaan en gaan in gesprek met de leerling die het dichtst bij ze staat. Gedurende 1 Ã 2 minuten promoten ze hun boek aan elkaar. Op het signaal van de leerkracht lopen ze door elkaar heen, totdat er weer een signaal volgt en ze met iemand anders hun boekpromotie delen.
3. Tekenen hoofdpersoon
Geef de leerlingen een stuk tekst uit een boek mee, waarin iets wordt verteld over de hoofdpersoon. Huiswerkopdracht: teken de hoofdpersoon en vertel (of onderstreep) welke aanknopingspunten uit de tekst je hebt gebruikt. Tijdens de volgende les hier kort op in gaan. Wie wil het boek lezen?
4. Hints
Beeld een bekende boektitel uit. Wie raadt als eerste om welke titel het gaat? Je kunt het makkelijker maken door een lijstje met titels op het scherm te tonen en te zeggen dat het een titel is die daartussen staat. Waar ging het boek ook al weer over? Kan een van de leerlingen misschien zelf een titel uitbeelden?
5. Boekensites
Geschikte sites voor kinderen om zelf fijne boeken te zoeken zijn: www.leesplein.nl www.boekenzoeken.org www.entoen.nu www.leesfeest.nl. Laat leerlingen zelf naar een boek zoeken dat ze graag willen lezen of waar ze enthousiast van worden.
Het voorbeeld van Cyberboy komt uit het Krachtbronnen-thema Kracht van liefde. We maken in onze thema's gebruik van ruim 100 jeugdboeken, verhalen en kinderpoëzie.
