Het is de Week van de kinderfilosofie en dit jaar is het thema ‘natuur’. Hét ideale moment om op inspirerende wijze met je leerlingen te praten over de natuur! Want daar valt genoeg over te bespreken. Juf Ineke neemt het voortouw en vertelt over de geslaagde middag die zij afgelopen week met haar leerlingen beleefde.
Hoe kun je met je klas doorpraten over de rechten van de natuur? Grijp de Week van de kinderfilosofie aan om dit op een inspirerende manier aan te pakken en neem je leerlingen mee in een wereld van fantasie en verbeelding. De woorden volgen dan vanzelf. Wist je dat de filosofische aanpak leerlingen helpt om beter te leren luisteren naar elkaar en dat ze actiever meedenken? En als je dit vaker doet, is het ook nog eens goed voor de taalontwikkeling!
Denk je dat? Nou, dan had je bij ons op school moeten komen kijken en luisteren afgelopen week! Bij filosoferen draait het een keer niet om het voeren van een discussie of debat. Doordenken én begrijpen is het motto. En het luisteren is even belangrijk als het spreken. Vaak zijn leerlingen supernieuwsgierig en lopen ze over van vragen. Een talking stick helpt ze dan om ook heel goed naar elkaar te luisteren en op elkaar te reageren. Zo zie je ze groeien en (natuur-)wijzer worden!
Steeds vaker gaat het over ecologische dilemma’s zoals klimaatverandering, het kappen van bossen en grote natuurrampen. Het is belangrijk dat wij ons als mensen realiseren hoe belangrijk de natuur is en hoe wij ons verhouden tot die natuur. Het besef dat wij als mensen hier onderdeel van uitmaken is heel essentieel!
Ga met je klas een filosofisch gesprek aan om meer bewustwording te creëren over de rol van mensen in de natuur. Hierbij bespreek je filosofische vragen die de kinderen aan het denken zetten. Mensenrechten zijn vastgelegd, maar hoe zit het met de rechten van dieren, planten en bomen? En moeten mensen voor de natuur zorgen, of zorgt de natuur voor ons? Kortom: genoeg gespreksstof.
Ik vertel je graag over mijn eigen ervaring op school. De leerlingen werden meegenomen in een wereld van fantasie en verbeelding. Het begon met een kort dramaspel, opgevoerd door onze gast van de middag: Erik Renkema. Erik schrijft prachtige verhalen en is ook nog eens meesterverteller!
Het verhaal van Erik ging over een ontdekkingsreiziger die een ‘mensenland’ wilde bouwen: met mooi beton, veel huizen en lantaarnpalen voor extra licht. Maar zonder dieren en planten, want daar heb je immers alleen maar last van! Het eind van het verhaal was lekker controversieel: alle dieren en planten werden kapot gemaakt. De verontwaardiging bij de leerlingen was natuurlijk enorm! En dat leidde tot een geweldig gesprek over de rechten van dieren en planten, met filosofische vragen.
Een paar mooie voorbeelden van de vragen die voorbij kwamen tijdens het filosofische gesprek:
Het was een prachtige dag! Alle kinderen, van groep 1 tot en met 8, hebben naar het verhaal van Erik gekeken en erover gefilosofeerd. Ze werden uitgedaagd om anders na te denken over de natuur en hun eigen rol hierin. Benieuwd naar het geanimeerde verhaal van ontdekkingsreiziger Erik? Het bovenstaande filmpje geeft je een kleine impressie!
Ook in het materiaal van Krachtbronnen worden veel filosofische vragen gesteld. Door met je leerlingen te filosoferen, breng je burgerschap in de praktijk. Meer weten over filosoferen met kinderen, of ben je op zoek naar tips? Lees dan op onze website het interview met Alexandra Bronsveld, trainer in filosoferen met kinderen.
Tot slot nog een paar prachtige boekentips die kunnen helpen bij het doordenken van de rechten van de natuur!
Wij waren hier eerst - Joukje Akveld
Dit boek laat een ingewikkelde waarheid zien, over hoe wilde dieren echt leven. 'Wij waren hier eerst' is het eerste boek dat gaat over de botsing tussen mens en dier. Het is lastig vol te houden dat de Afrikaanse savanne één groot dierenparadijs is, als je weet dat neushoorns worden gedood voor hun hoorn, leeuwen worden gefokt voor de trophy hunting industry en dat de mens op zijn beurt last heeft van bavianen die zonder uitkijken de weg oversteken. De schrijfster en fotograaf doorkruisten Afrika om die schurende confrontaties tussen mens en dier vast te leggen en te laten zien hoe sommige mensen proberen een oplossing te vinden voor dieren die met uitsterven worden bedreigd.
De eik was hier - Bibi Dumon Tak
In de middenberm van de A58 bij Ulvenhout staat een zomereik. Hij staat er al 180 jaar en is misschien wel de bekendste boom van Nederland. Maar met de aanleg van de A58 veranderde alles. Alle eiken werden gekapt, alleen die ene eik mocht blijven staan. Nu razen er dagelijks duizenden auto’s langs hem heen. En het worden er steeds meer. Daarom moet de eik wijken voor extra asfalt. Wat dat betekent vertelt de eik aan zijn beste vriend de gaai die hem dagelijks bezoekt. Ze bespreken het leven en hier komen belangrijke levensvragen aan de orde. Bijvoorbeeld of je lang of kort leeft, wat is beter? Of dat je kunt vliegen of stilstaat, wat is beter? Maar ook prachtig is de verbondenheid tussen gaai en eik, maar ook het wortelweb laat een verbondenheid met de hele wereld zien. Met veel humor komen lastige kwesties aan bod vanuit het perspectief van de vogel en de boom.
De wind wijst de weg - Wouter Klootwijk
Ingetogen verhaal over vriendschap, natuur en klimaat. Jan en Vera vinden elkaar in een wereld waarin iets ergs is gebeurd. Ze weten niet precies wat, maar er is geen olie meer, geen stroom en nergens zijn ouders te bekennen. Het is een bijzonder verhaal over vertrouwen in de natuur en in elkaar: als je naar de overkant wilt, dan bouw je een vlot, de wind wijst de weg. Gaat het regenen, dan maak je een dak. Heb je honger, dan eet je de kersen die aan de bomen groeien. Onderweg komen er steeds een paar kinderen bij, zo vanzelfsprekend! Zo bedenken ze met elkaar hoe ze kunnen leven samen met de natuur. Maar de winter nadert...
materiaalmaker primair onderwijs en leerkracht
Wil je voortaan geen tip meer missen? Meld je dan aan voor onze maandelijkse inspiratiemails met verdiepende artikelen, leertips, boeken- en filmtips met handvatten voor in de klas!